In Nederland heeft één op de vijf kinderen een verhoogd risico op opvoedings- en ontwikkelingsproblemen. Dit aantal onderstreept de noodzaak van vroegsignalering. Veel ongunstige opgroeiomstandigheden zijn al voor de geboorte aanwezig. Het gaat hierbij om psychosociale problemen of risicofactoren, maar ook om mildere problemen waarbij aanstaande ouders een steuntje in de rug kunnen gebruiken.
De SPARK-methode is een gestructureerd vraaggesprek dat het perspectief en de ervaring van ouders combineerd met de expertise van de jeugdverpleegkundige. De SPARK-methode benadert nauwgezet de opgroeisituatie van het kind en de betrokken ouders. Hierdoor worden aanwezige opvoed- en ontwikkelingsproblemen in een vroeg stadium gesignaleerd. De methode helpt de jeugdverpleegkundige om te beoordelen of het om een laag, verhoogd of hoog risico op opvoed- en ontwikkelingsproblemen gaat.
De SPARK-methode is uitgewerkt tot een longitudinaal systeem op verschillende leeftijden, passend bij de verschillende transitiemomenten. De methode geeft op een betrouwbare en valide wijze invulling aan evaluatiemomenten zoals benoemd in het Landelijk Professioneel Kader.
De ontwikkelde SPARKS’s:
De SPARK-methode is ontwikkeld in samenwerking met jeugdverpleegkundigen. Zij schoven aan, dachten mee en probeerden uit. Hierdoor is de methode geschikt voor de dagelijkse praktijk.
Door de inzet van de SPARK-methode komen de jeugdverpleegkundigen meer te weten. Dit geldt vooral bij de domeinen Gezinszaken, Aanpak van de opvoeding en Zorgen aangegeven door anderen.
Eén van de jeugdverpleegkundige vertelt over het uitvoeren van huisbezoeken met de SPARK18: “Het grote voordeel van deze werkwijze is het contact. Door de huisbezoeken win je op een laagdrempelige manier het vertrouwen van mensen. En als je eenmaal dat vertrouwen hebt, stellen mensen ook gemakkelijker vragen of leggen hun problemen voor. Ze komen eerder naar je toe. Ouders bellen ons inmiddels op om te vragen waar we blijven”.
In het promotieonderzoek naar de SPARK-methode werd het oordeel van zowel ouders als jeugdverpleegkundigen meegenomen. De reacties waren goed, 94% van de ouders en 91,5% van de jeugdverpleegkundigen waren positief over het gebruik van de SPARK-methode. Jeugdverpleegkundigen slaagden er in de gestructureerde aanpak van de SPARK-methode te gebruiken bij 92,1% van de contacten. Ondanks het feit dat de SPARK-methode het contact structureert, vonden de meeste ouders en jeugdverpleegkundigen het contact ontspannen (89,6% en 65,6%). Meer dan de helft van de ouders vond de gegeven informatie bruikbaar en toegespitst op hun behoeften (58,1%). De meeste ouders (95%) gaven aan dat alle relevante onderwerpen voldoende waren besproken.
Diverse studies laten zien dat de SPARK valide, betrouwbaar en praktisch toepasbaar is. Het gebruik van de SPARK-methode op het consultatiebureau resulteert in betere signalering van kinderen met verhoogd of hoog risico dan in vergelijking met een care-as-usual consult. Met gebruik van SPARK-methode tijdens een huisbezoek worden meer kinderen met hoog risico gevonden. Bovendien geven zowel ouders als jeugdverpleegkundigen tijdens een huisbezoek vaker zorgbehoeften aan, en vinden het huisbezoek prettiger dan een bezoek aan het consultatiebureau. De jeugdverpleegkundige krijgt meer en betere informatie door het bezoek aan huis. Door gebruik van de SPARK-methode sluiten de vervolgacties beter aan op de behoefte van ouders en de mate van risico voor het kind. Ook zijn er minder verschillen in de aanpak van JGZ-professionals.
De SPARK-methode is opgenomen in:
“Een werkwijze die goed past bij onze participatiemaatschappij”
In het Nederlands Tijdschrift voor Evidence Based Practice is een review van het proefschrift geschreven. Munten concludeert daarin dat “het proefschrift indrukwekkend is door het aantal verschillende grote studies waaruit het is opgebouwd en de zorgvuldige wijze waarop de SPARK-methode in gezamenlijkheid met betrokkenen is ontwikkeld. Bovendien blijven door de in de SPARK-methode opgenomen interactieve werkwijze ouders zelf in de regie. Een werkwijze die goed past bij onze participatiemaatschappij en de nieuwe definitie van positieve gezondheid van Machteld Huber”.
2020
Eervolle vermelding dr Swaakprijs voor Ingrid Staal, Magda Boere wint Dr. A.J. Swaakprijs 2020! – Jeugdartsen Nederland.
2016
Genomineerd voor de Anna Reynvaan Wetenschapsprijs met het artikel ‘Early detection of parenting and developmental problems in toddlers: a randomized trial of home visits versus well-baby clinic visits in the Netherlands. Preventive Medicine’.
2008
JGZ innovatieprijs (NCJ) voor het promotietraject vroegsignalering van opvoed-en opgroeiproblemen: een gestructureerde dialoog met ouders.
